(اثر مورد تشویق از طرف دبیرخانه دین پژوهان کشور در سال ۱۳۸۴)
گرچه از نگاه دینی، زندگی حقیقی، در سرای آخرت تحقق می یابد و به گفته قرآن : «زندگی دنیا، جز سرگرمی و بازیچه نیست و بی تردید زندگی حقیقی تنها در سرای آخرت است.» ولی باز از نگاه قرآنی، چگونگی زندگی انسان از جمله نحوه دخل و خرج او، تأثیری گریز ناپذیر و حتمی بر چگونگی حیات جاویدان او در سرای آخرت دارد : «و هر کس در این جهان کور باشد، در آخرت هم کور و گمراه تر خواهد بود.»
بر همین اساس است که می توان چگونگی مصرف و هزینه کردن اموال را از مباحث مهم دینی نیز محسوب کرد. به بیان دیگر، این موضوع از ابعاد و زوایای گوناگون مانند جایگاه مصرف در دانش اقتصاد، پیوند مصرف با تولید، تأثیر فرهنگ، اخلاق و آداب اجتماعی بر مصرف و … قابل طرح و بررسی است، ولی با توجه به شکل پذیری رفتار فردی و اجتماعی مردم از دین و تأثیر ملموس و انکار ناپذیر آموزه های دینی بر کم و کیف مصرف، بررسی و کاویدن آن از این نگاه نیز دارای اهمیت فراوان است. این پژوهش بر آن است موضوع یاد شده را بر اساس نصوص معتبر دینی و با نگاهی نو و فراگیر و منطبق بر نیازها و واقعیات زمانه مورد تحلیل و بررسی قرار دهد.
در سیر مباحث، از یک سو، آیات و روایات و به طور کلی آموزه های دینی، مورد تجزیه، تحلیل و سپس استفاده قرار خواهند گرفت و از سوی دیگر، دیدگاه های کارشناسان در عرصه های گوناگون و واقعیات ارائه شده از سوی ایشان بیان خواهد شد. از این رو باید روش و شیوه تحقیق در این پژوهش را تلفیقی از شیوه های کتابخانه ای، میدانی و توصیفی دانست.
گفتنی است بخش ها و فصل های مختلف کتاب، پیوندی وثیق با منابع و مباحث فقهی دارد و طبیعی است در این عرصه، به شیوه رایج در استنباطات حوزوی و فقه جواهری توجه خواهد شد.
در چینش و تنظیم مباحث، در ابتدا به کلیاتی پرداخته می شود که نسبت به جنبه های گوناگون موضوع، عمومیت دارد و می توان به عنوان مدخل به آن نگریست. سپس موضوع از نگاه فردی مورد توجه قرار گرفته و ابعاد گوناگون آن بررسی می شود. سرانجام مباحث با رویکرد اجتماعی و دولتی دنبال خواهد شد.
فهرست مباحث کتاب عبارت است از :
سرآغاز
ضرورت بحث
پيشينه بحث
روش پژوهشي در اين بحث
چينش مباحث
بخش نخست: كليات
چيستي مصرف
ضرورت تدبير در امر مصرف
ضرورت نگاه ديني به امر مصرف
پيشوايان دين و مقوله مصرف
مصرف و پديده اسراف
اسراف فردي و اسراف فرافردي
اعتدال چيست؟
نقش عرف در تعيين الگوي مصرف
مصارف فردي و مصارف دولتي
بخش دوم: مصارف فردي
فصل ۱) مصارف خوراكي
مقدمه
ضابطه كلي در مقدار و چگونگي خوراك
بررسي حديث «ليس في الطعام سرف»
مصارف ممنوع
مصارف اضطراري
جمع بندي
فصل ۲) مصارف بهداشتي
مقدمه
دارو و درمان
برخي از توصيه هاي بهداشتي
مصرف آب
نگاه ديني به آب
مسئله وضوي شاداب
شيوه هاي صرفه جويي در مصرف آب
جمع بندي
فصل ۳) مصارف حقوقي
كابين
هزينه همسر
هزينه فرزندان و والدين
هزينه ديگر خويشان
هزينه نگهداري حيوان
رد مظالم
جمع بندي
فصل ۴) مصارف اخلاقي
مقدمه
جود و سخاوت و اندازه آن
ايثارگري در مال و ثروت، آري يا خير؟
ميهمان داري
پذيرايي از مصيبت ديدگان و صاحبان عزا
كمك به گدايان و مسئله تكدي گري
جمع بندي
فصل ۵) مصرف انرژي
مقدمه
مصرف برق و اسراف فرافردي
پاسخ به يك پرسش
چند استثنا
برخي توصيه ها براي صرفه جويي در مصرف برق
مصرف گاز
مصرف گاز و مسئله حفظ جان
برخي توصيه ها در زمينه مصرف بهينه گاز
الف- بايدها
ب- نبايدها
جمع بندي
فصل ۶) هزينه هاي مسكن
مقدمه
اسلام و خانه وسيع
پاسخ به يك پرسش در اين باب
اسلام و آپارتمان نشيني
ويژگي هاي مسكن مطلوب
جمع بندي
فصل ۷) مصارف پوششي
مقدمه
الف- اندازه پوشش
- اندازه پوشش بانوان در برابر مردان نا محرم
پوشش مو
موضوع چادر
- اندازه پوشش زنان پير و سالخورده
- اندازه پوشش دختران نابالغ
پوشش و مسئله اسراف
لباس شهرت
ب- رنگ پوشش
سفيد، رنگ برتر
جمع بندي
فصل ۸) مصارف رفاهي
اسلام و رفاه
آيا مطلوب بودن رفاه با دعوت به زهد سازگار است؟
برخورداري از رفاه يا بهره مندي به اندازه كفاف؟
جمع بندي
فصل ۹) مصارف تفريحي
تفريح و تفرج از نگاه دين
پاسخ به يك پرسش
اندازه شادي و تفريح
چگونگي استفاده از وقت
- وقت و عبادت
- وقت و معيشت
- وقت و تلذذ
وقت و مطالعه
وقت و خواب
جمع بندي
فصل ۱۰) مصارف آرايشي و تجملي
مقدمه
وضعيت بحراني آرايش در جامعه امروز ما
اندازه مورد قبول آرايش
استعمال عطر و اندازه آن
جمع بندي
فصل ۱۱) مصارف تشريفاتي
مقدمه
وليمه و موارد آن در روايات
- وليمه عروسي
- وليمه به دنيا آمدن فرزند
- وليمه بازگشت از سفر
۴و۵. وليمه ختنه كردن فرزند و خريد خانه
وليمه در ديگر موارد
وليمه جشن تولد
اندازه وليمه
عقيقه
بزرگداشت مردان
جمع بندي
بخش سوم: مصارف دولتي
معيارهايي كه بايد در مصارف دولتي مورد توجه قرار گيرد
- عدالت ورزي در تخصيص امكانات و توزيع درآمدها
- پيشداشت منافع توده مردم بر مصالح خواص
- نگاه ويژه و راهبردي به امر آموزش و پرورش
- اهتمام ويژه به فرهنگ جامعه
- رعايت اصل توازن در مصرف
- پرهيز از هزينه ها و تشريفات غير ضروري
نتيجه گيري
چكيده
بخش چهارم: فهرست ها
آیات
روایات
کَسان
کتاب ها و نشریه ها
جاها
کتاب نامه
شناسنامه کتاب :
مؤلف : آیت الله دکتر علی اکبر کلانتری (مدرس حوزه علمیه و عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز)
ناشر : موسسه بوستان کتاب قم
لیتوگرافی و چاپ : چاپخانه موسسه بوستان کتاب
سال نشر : ۱۳۸۴
رده بندی کنگره : ۵ الف ۸ ک/۲۵۲ BP
قطع کتاب : وزیری
تعداد صفحات : ۳۸۰ صفحه
نشانی دفتر مرکزی مؤسسه بوستان کتاب :
قم، خیابان شهدا (صفائیه)، صندوق پستی: ۹۱۷/۳۷۱۸۵
تلفن : ۷- ۷۷۴۲۱۵۵ (۰۲۵۱) ، نمابر : ۷۷۴۲۱۵۴ (۰۲۵۱)
تلفن پخش : ۷۷۴۳۴۲۶ (۰۲۵۱)