گرچه از منظر دینی، زندگی حقیقی، در سرای آخرت تحقق می یابد و به گفته قرآن زندگی دنیا جز سرگرمی و بازیچه نیست اما باید گفت از دید همین منابع دینی، چگونگی گذران زندگی انسان و سعادت و شقاوت او در حیات نابود شونده دنیا، تأثیری گریزناپذیر و حتمی بر چگونگی حیات جاویدان او در سرای آخرت دارد.

بر این اساس، اگر مهم ترین رسالت و بارزترین جهت گیری قرآن را کمک به انسان در فراگیری اخلاق و آیین زندگی و تعامل صحیح او با خود، خدا، جامعه و محیط بدانیم، سخنی به گزاف نگفته ایم. به دیگر سخن، هدف نهایی دین، زدودن کاستی های رفتاری، درمان بیماری های نفسانی و پرورش « انسان کامل » و در نتیجه برپایی جامعه مطلوب و برخوردار از موازین صحیح اخلاقی است.

بر این پایه، بر همه است که در تربیت نفس و تهذیب اخلاق به شدت بکوشند و با بهره گیری از آموزه های قرآنی و منابع سرشار روایی و از دیگر سو با تأسی به منش و سیره پیشوایان دین و بزرگان اخلاق، رفتار فردی و اجتماعی خود را سامان بخشند.

کتاب حاضر، نخست به تبیین کلیاتی می پردازد که با آیین زندگی و اخلاق کاربردی برای قشرهای گوناگون جامعه پیوندی وثیق دارد. پس از آن، اخلاق و آداب دانشجویی را مورد توجه قرار داده، و در ادامه نیز به توضیح خطوط اصلی اخلاق کاربردی در عرصه های آموزش و پژوهش، کار و کسب، خانواده، شهروندی، دوستی و رفاقت، علایق جنسی، ازدواج و همسرداری، سیاست، گفتگو و نقد و زیست محیطی می پردازد.

فهرست مباحث این کتاب عبارت است از :

سرآغاز

فصل نخست : کلیات

معنادار بودن زندگی

هدفمند بودن زندگی

بحران هویت در عصر حاضر

آثار، پیامدها و عوامل بحران هویت

نقش اخلاق در سامان دهی زندگی و هویت بخشی به انسان

تعریف اخلاق

تقسیم بندی اخلاق به اخلاق فردی و اجتماعی

اخلاق فردی

اخلاق اجتماعی و اهمیت آن

نقش الگو در شکل گیری اخلاق و رفتار

الگوهای اخلاقی و نمونه های رفتاری

فصل دوم : اخلاق دانشجویی

جایگاه اجتماعی دانشجو

الف) چگونگی رفتار با استادان

ب) چگونگی رفتار با دیگر دانشجویان

1. چگونگی رفتار در خوابگاه
2. چگونگی رفتار در نشست های دانشجویی

فصل سوم : اخلاق آموزش و پژوهش

الف) اخلاق  و آداب آموزش

ب) اخلاق و آداب پژوهش

فصل چهارم : اخلاق کار و کسب

مقدمه

معیارهای اخلاقی انتخاب شغل

1. حلال بودن کسب و کار
2. سودمند بودن کار
3. متناسب بودن کار با علاقه و استعداد

فصل پنجم : اخلاق خانوادگی و خویشاوندی

الف) اخلاق خانوادگی

مسؤولیت خانوادگی

احترام متقابل میان والدین و فرزندان

اهتمام به تربیت فرزندان

ب) اخلاق خویشاوندی

فصل ششم: اخلاق شهروندی

مسؤولیت پذیری

قانون مداری

تواضع و فروتنی

خوش رویی

راستگویی

امانتداری

وفای به وعده

قدرشناسی

عفو و بخشش

فصل هفتم : اخلاق دوستی و رفاقت

نقش دوست در سعادت و شقاوت انسان

معیار و ویژگی های دوست مطلوب

1. صفا و صمیمیت
2. همسان بودن
3. دانش و تدین
4. خویشتن داری در مواقع خشم
5. وفاداری
6. ناصح بودن
7. اهتمام به نماز و نیکوکاری
8. پست و احمق نبودن
9. راستگویی

حقوق دوستی

دوستی نامشروع

فصل هشتم : اخلاق جنسی

مقدمه

اندیشه پلیدی ازدواج در برخی آیین ها

اسلام و علاقه جنسی

فضایل اخلاقی مربوط به امور جنسی

1. شَرَه و افراط گری

راه های مقابله با شره و افراط گری جنسی

2. تفریط در بهره وری جنسی

فصل نهم : اخلاق ازدواج و همسرداری

اهمیت ازدواج از نگاه دین و اخلاق

ویژگی های همسر شایسته از نگاه اسلام

1. سلامت خانوادگی
2. کُفو بودن
3. تدین
4. مورد علاقه بودن
5. اخلاق نیک

فضایل و رذایل اخلاقی در زندگی زناشویی

1. مهربانی
2. احترام متقابل
3. گذشت و بخشش
4. مسؤولیت پذیری
5. پاکیزگی و آراستگی

فصل دهم : اخلاق سیاست

مقدمه

وظایف اخلاقی دولت اسلامی در قبال مردم

1. پرهیز از استبداد
2. مردم دوستی
3. رعایت حقوق مردم
4. عدالت ورزی
5. امانت داری

وظایف اخلاقی مردم در قبال دولت اسلامی

1. پیمان ناشکنی
2. اطاعت مردم از تصمیمات حکومتی
3. نصیحت و نقد دلسوزانه
4. انصاف در قضاوت ها

مشارکت سیاسی و اخلاقی

راه های غیر اخلاقی جلب رأی و کسب قدرت

1. فریب کاری
2. تملق و چاپلوسی
3. رشوه دهی
4. دروغگویی
5. حق پوشی

فصل یازدهم: اخلاق گفتگو و نقد

مقدمه

اهمیت و ارزش گفتگو و نقد

الف) فضایل اخلاقی در باب گفتگو و نقد

1. خیرخواهانه و صادقانه بودن انتقاد
2. پرهیز از گفتار زشت و سخنان غیر اخلاقی به هنگام انتقاد
3. بجا و معقول بودن انتقاد
4. حق پذیری و حق محوری
5. مدارا با مخالف
6. دقت در به کارگیری واژگان و تعبیرات

ب) رذایل اخلاقی در باب گفتگو و نقد

1. خشم و غضب
2. مراء
3. تظاهر و ریاکاری
4. مغالطه و خلط مبحث

فصل دوازدهم : اخلاق زیست محیطی

مقدمه

الف) فضایل مربوط به حفظ محیط زیست

1. خودداری از تخریب مظاهر طبیعت
2. رعایت حقوق حیوانات
3. رعایت مقررات زیست محیطی

ب) رذایل مربوط به حفظ محیط زیست

1. تخریب محیط زیست و مظاهر طبیعت
2. زیر پا نهادن حقوق حیوانات
3. زیر پا نهادن مقررات زیست محیطی

کتابنامه

شناسنامه کتاب

مؤلف : آیت الله دکتر علی اکبر کلانتری (مدرس حوزه علمیه و عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز)

تدوین : نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، مرکز برنامه ریزی و متون درسی

ناشر:  دفتر نشر معارف

سال نشر : ۱۳۸۵

بازبینی نهایی: مجد الدین معلمی، جواد محفوظی نژاد

صفحه آرایی: سید محمد مسجدی

لیتوگرافی و نشر: صدف

رده بندی کنگره :  ۳الف۸ک/۲۵۴ BP

تعداد صفحه : ۲۸۸

قطع کتاب : رقعی

مراکز پخش:

مدیریت پخش نشر معارف: قم، خیابان شهدا، کوچه ۳۲، پلاک ۳، تلفن و نمابر : ۷۷۴۴۶۱۶

فروشگاه شماره ۱: قم، خیابان شهدا، روبروی دفتر مقام معظم رهبری، تلفن : ۷۷۳۵۴۵۱

فروشگاه شماره ۲: تهران، خیابان انقلاب اسلامی، چهار راه کالج، پلاک ۷۹۱، تلفن: ۸۸۹۱۱۲۱۲